P.
OVIDI NASONIS METAMORPHOSES
ARGUMENTUM
I: 1 - 4 Prooemium
I: 5 - 20 Chaos
I: 21 - 31 Caelum, terra, aqua, aer
I: 32 - 51 Terra, maria, V zonae
I: 52 - 68 Aer, fulmina, venti
I: 69 - 88 Pisces, ferae, volucres, homines
I: 89 - 112 Aurea aetas
I: 113 - 124 Argentea aetas
I: 125 - 150 Aenea aetas
I: 151 - 162 Gigantes
I: 163 - 198 Consilium deorum, ira Iovis
I: 199 - 243 Lycaon lupus fit
I: 244 - 273 Iupiter ventos et imbres vocat
I: 274 - 292 Diluvium
I: 293 - 312 Omnia pontus erant
I: 313 - 347 Deucalion et Pyrrha
I: 348 - 380 A Themide auxilium petunt
I: 381 - 415 Recreatio generis humani
I: 416 - 437 Recreatio generum ceterorum
I: 438 - 451 Phoebus Apollo Pythonem necat
I: 452 - 473 Amor Phoebum sagitta aurea vulnerat
I: 474 - 503 Apollo Daphnem amat
I: 504 - 524 Apollo Daphnem cupit et precatur
I: 525 - 552 Daphne in lauream mutatur
I: 553 - 567 Apollo Daphnem honorat
I: 568 - 586 Inachus Ionem maeret
ILLUSTRATIONIBUS PRAECLARIS AUCTAE
LIBER PRIMUS (I)
OVIDS METAMORPHOSEN, BUCH I
reichhaltig mit Werken aus der Kunstgeschichte illustriert
OVID: METAMORPHOSES, BOOK I
richly illustrated by famous artists in European history
OVIDE: LES MÉTAMORPHOSES, LIVRE Ier
richement illustré par des artistes célèbres européens
OVIDIO: METAMORFOSIS, LIBRO I
ricamente ilustrado con obras tomadas de la historia del arte occidental
Inhalt /
Contents /
Contenu /
Contenido /
Vorwort
Preface
Préface
Prefacio
Chaos
Chaos
Chaos
Caos
Himmel, Erde, Wasser, Luft
sky, earth, water, air
Ciel, terre, eau, air
Cielo, tierra, agua, aire
Erde und Meer. Die fünf Zonen
The earth and sea. The five zones.
Terre et mer. Les cinq zones
Tierra y mar. Las cinco zonas
Luft, Gewitter, Winde
The air, lightnings, winds
Air, orages et vents
Aire, tempestad, vientos
Erschaffung von Fischen, Vögeln, Landtieren und Menschen
Fish, animals, birds and the humankind
Poissons, oiseaux, animaux terrestres et les hommes
Creación de los peces, aves, animales terrestres y hombres
Das goldene Zeitalter
The Golden Age
L’âge d’or
La edad de oro
Das silberne Zeitalter
The Silver Age
L’âge d’argent
La edad de plata
Das bronzene Zeitalter
The Bronze Age
L’âge de bronze
La edad de bronce
Die Gigantomachie
The giants
Les géants
Los gigantes
Die Götterversammlung und Jupiters Zorn über die Menschen
Jupiter threatens to destroy humankind
Le conseil des dieux et la colère de Jupiter
El concilio de los dioses y la ira de Júpiter
Lycaons Verwandlung in einen Wolf
Lycaon is turned into a wolf
Lycaon se transforme en loup
Lycaón se transforma en un lobo
Jupiter ruft Wind und Regen
Jupiter invokes the winds and the rain.
Jupiter implore le vent et la pluie
Júpiter invoca viento y lluvia
Die Sintflut
The Flood
Le déluge
El diluvio
Die überflutete Erde
The world is drowned
La terre inondée
La tierra sumergida
Deukalion und Pyrrha
Deucalion and his wife Pyrrha
Deucalion et Pyrrha
Deucalión y Pirra
Sie bitten Themis um Hilfe
They ask Themis for help
Ils implorent l’aide de Thémis
Invocando la ayuda de Témis
Die Wiedererschaffung der Menschheit aus Steinen
The recreation of the human race
La récréation de l’humanité à l’aide de pierres
Re-creación de los humanos naciendo de piedras
Die Erschaffung anderer Arten
Other species are generated
La création d’autres espècese
La creación de otras especies
Phoebus Apollo tötet den Pythondrachen
Phoebus Apollo kills the Python-dragon
Phoebos Apollon tue le Python
Febe Apolo mata al pitón
Amor schießt einen Goldpfeil auf Apollo
Amor hits Phoebus with a golden arrow
Cupidon blesse Apollon avec une flèche dorée
Amor hiere a Apolo con una flecha de oro
Apollo verliebt sich in Daphne
Phoebus falls in love to Daphne
Cupidon entre Apollon et Daphné
Apolo se enamora de Dafne
Apollo bittet Daphne einzuwilligen
Phoebus begs Daphne to yield to him
L’appel à l’accord d’Apollon et Daphné
Apolo molestando a Dafne
Verwandlung der Daphne in einen Lorbeerbaum
Daphne becomes the laurel bough
Daphné transformée en laurier
Dafne se transforma en un laurel
Apollo ehrt Daphne
Phoebus honours Daphne
Daphné honorée par Apollon
Apolo honra a Dafne
Inachus trauert um Io
Inachus mourns for Io
Inachos en deuil pour Io
Inaco esta de luto por Io
Jupiter raubt und vergewaltigt Io
Jupiter's rape of Io
Jupiter enlève et viole Io
Júpiter rapta y viola a Io
I: 601 - 621 Iupiter Ionem in iuvencam mutat
Jupiter verwandelt Io in eine junge Kuh
Jupiter transforms Io to a heifer
Jupiter transforme Io en génisse
Júpiter transforma a Io en una vaca
I: 622 - 667 Iuno Argum Ionem custodire iubet
Juno beansprucht Io und Argus bewacht sie
Juno claims Io and Argus guards her
Jupiter réclame Io et Argus la surveille
Iuno reclama a Io, Argos la vigila
I: 668 - 688 Iupiter Mercurium mittit, ut Argum necet
Jupiter schickt Merkur, um Argus töten zu lassen
Jupiter sends Mercury to kill Argus
Jupiter envoie Mercure tuer Argus
Júpiter envia a Mercurio a matar a Argos
I: 689 - 721 Mercurius de Sirynge et Pane narrat
Merkur erzählt die Geschichte von Syrinx und Pan
Mercury tells the story of Syrinx and Pan
Mercure raconte l’histoire de Syrinx et Pan
Mercurio cuenta la historia de Sirinx y Pan
I: 722 - 746 Io in feminam iterum mutatur
Io erhält ihre menschliche Gestalt zurück
Io is returned to human form
Io se reconvertit en être humain
Io recupera su cuerpo humano
I: 747 - 764 Phaethon et Epaphus certant
Die Abstammung des Phaethon, Streit mit Epaphos
Phaethon's parentage, struggle with Epaphos
La plainte de Phaéton et la dispute avec Epaphos
La descendencia de Faeton. Pelea con Epafos
I: 765 -779 Phaethon Phoebum visitaturus est
I: 765 -779 Phaethon Phoebum visitaturus est
P. OVIDI NASONIS METAMORPHOSES, OVIDS METAMORPHOSEN, BUCH I OVIDIO: METAMORFOSIS, LIBRO I Text
I: 5-20 Chaos
Ante mare
et terras et quod tegit omnia caelum
I: 21-31 Caelum, terra, aqua, aer
I: 32 - 51 Terra, maria, V zonae
I: 52-68 Aer, fulmina, venti
I: 69 - 88 Pisces, ferae, volucres, homines
I: 89 - 112 Aurea aetas
I: 113 - 124 Argentea aetas
I: 125 - 150 Aenea aetas
I: 151 - 162 Gigantes
I: 163 - 198 Consilium deorum, ira Iovis
I: 199 - 243 Lycaon lupus fit
I: 244 - 273 Iupiter ventos et imbres vocat
I: 274 - 292 Diluvium
I: 293 - 312 Omnia pontus erant
I: 313 - 347 Deucalion et Pyrrha
I: 348 - 380 A Themide auxilium petunt
I: 381 - 415 Recreatio generis humani
I: 416 - 437 Recreatio generum ceterorum
I: 438 - 451 Phoebus Apollo Pythonem necat
I: 452 - 473 Amor Phoebum sagitta aurea vulnerat
I: 474 - 503 Apollo Daphnem amat
I: 504 - 524 Apollo Daphnem cupit et precatur
I: 525 - 552 Daphne in lauream mutatur
I: I: 553 - 567 Apollo Daphnem honorat
I: 568 - 586 Inachus Ionem maeret
I: 587 - 600 Iupiter Ioni vim infert
I: 601 - 621 Iupiter Ionem in iuvencam mutat
I: 622 - 667 Iuno Argum Ionem custodire iubet
I:668 - 688 Iupiter Mercurium mittit, ut Argum necet
I: 689 - 721 Mercurius de Sirynge et Pane narrat
I: 722 - 746 Io in feminam iterum mutatur
I: 747 - 764 Phaethon et Epaphus certant
I: 765 -779 Phaethon Phoebum visitaturus est
Phaethon macht sich zum Sonnenpalast auf
Phaethon sets out for the Palace of the Sun
La marche de Phaéton vers le temple du soleil
Faeton parte hacia el palacio del sol
Phaethon macht sich zum Sonnenpalast auf
Phaethon sets out for the Palace of the Sun
La marche de Phaéton vers le temple du soleil
Faeton parte hacia el palacio del sol
Illustration zu Ovids Metamorphosen, Buch I
Illustration of Ovid: Metamorphoses, book I
Illustration des métamorphoses d'Ovide, Livre I
Ilustración para Metamorfosis de Ovidio, Libro I
LIBER PRIMUS (I)
- translation-link at the end of the book -
In nova fert animus mutatas dicere
formas
corpora; di, coeptis (nam vos
mutastis et illas)
adspirate meis primaque ab origine
mundi
Edition Teubner, Leipzig 1820) Ovid, Met. I, 4
ad mea perpetuum deducite tempora
carmen!
Chaos
Chaos
Chaos
Caos
5
unus erat toto naturae vultus
in orbe,
quem dixere chaos: rudis indigestaque
moles
nec quicquam nisi pondus iners
congestaque eodem
non bene iunctarum discordia
semina rerum.
10
nullus adhuc mundo praebebat
lumina Titan,
nec nova crescendo reparabat
cornua Phoebe,
nec circumfuso pendebat in aere
tellus
ponderibus librata suis, nec
bracchia longo
margine terrarum porrexerat Amphitrite;
15
utque erat et tellus illic et
pontus et aer,
sic erat instabilis tellus, innabilis
unda,
lucis egens aer; nulli sua forma
manebat,
obstabatque aliis aliud, quia
corpore in uno
frigida pugnabant calidis, umentia
siccis,
20
mollia cum duris, sine pondere,
habentia pondus.
Himmel, Erde, Wasser, Luft
sky, earth, water, air
Ciel, terre, eau, air
Cielo, tierra, agua, aire
Hanc deus et melior litem natura
diremit.
nam caelo terras et terris abscidit
undas
et liquidum spisso secrevit ab
aere caelum.
quae postquam evolvit caecoque
exemit acervo,
25
dissociata locis concordi pace
ligavit:
ignea convexi vis et sine pondere
caeli
emicuit summaque locum sibi fecit
in arce;
proximus est aer illi levitate
locoque;
densior his tellus elementaque
grandia traxit
30
et pressa est gravitate sua;
circumfluus umor
ultima possedit solidumque coercuit
orbem.
Erde und Meer. Die fünf Zonen
The earth and sea. The five zones.
Terre et mer. Les cinq zones
Tierra y mar. Las cinco zonas
Sic
ubi dispositam quisquis fuit ille deorum
congeriem secuit sectamque in
membra coegit,
principio terram, ne non aequalis
ab omni
35
parte foret, magni speciem glomeravit
in orbis.
tum freta diffundi rapidisque
tumescere ventis
iussit et ambitae circumdare
litora terrae;
addidit et fontes et stagna inmensa
lacusque
fluminaque obliquis cinxit declivia
ripis,
40
quae, diversa locis, partim sorbentur
ab ipsa,
in mare perveniunt partim campoque
recepta
liberioris aquae pro ripis litora
pulsant.
iussit et extendi campos, subsidere
valles,
fronde tegi silvas, lapidosos
surgere montes,
45
utque duae dextra caelum totidemque
sinistra
parte secant zonae, quinta est
ardentior illis,
sic onus inclusum numero distinxit
eodem
cura dei, totidemque plagae tellure
premuntur.
quarum quae media est, non est
habitabilis aestu;
50
nix tegit alta duas; totidem
inter utramque locavit
temperiemque dedit mixta cum
frigore flamma.
Luft, Gewitter, Winde
The air, lightnings, winds
Air, orages et vents
Aire, tempestad, vientos
Inminet
his aer, qui, quanto est pondere terrae
pondus aquae levius, tanto est
onerosior igni.
illic et nebulas, illic consistere
nubes
55
iussit et humanas motura tonitrua
mentes
et cum fulminibus facientes fulgura
ventos.
His
quoque non passim mundi fabricator habendum
aera permisit; vix nunc obsistitur
illis,
cum sua quisque regat diverso
flamina tractu,
60
quin lanient mundum; tanta est
discordia fratrum.
Eurus ad Auroram Nabataeaque
regna recessit
Persidaque et radiis iuga subdita
matutinis;
vesper et occiduo quae litora
sole tepescunt,
proxima sunt Zephyro; Scythiam
septemque triones
65
horrifer invasit Boreas; contraria
tellus
nubibus adsiduis pluviaque madescit
ab Austro.
haec super inposuit liquidum
et gravitate carentem
aethera nec quicquam terrenae faecis habentem
Erschaffung von Fischen, Vögeln, Landtieren und Menschen
Fishes, animals, birds and the humankind
Poissons, oiseaux, animaux terrestres et les hommes
Creación de los peces, aves, animales terrestres y hombres
Vix ita limitibus dissaepserat omnia certis,
70
cum, quae pressa diu fuerant caligine caeca,
sidera coeperunt toto effervescere
caelo;
neu regio foret ulla suis animalibus
orba,
astra tenent caeleste solum formaeque
deorum,
cesserunt nitidis habitandae
piscibus undae,
75
terra feras cepit, volucres agitabilis
aer.
Sanctius
his animal mentisque capacius altae
deerat adhuc et quod dominari
in cetera posset:
natus homo est, sive hunc divino
semine fecit
ille opifex rerum, mundi melioris
origo,
80
sive recens tellus seductaque
nuper ab alto
aethere cognati retinebat semina
caeli.
Weil er für sie das Feuer aus dem Himmel stahl, wurde er schwer bestraft.
Because he stole the fire from heaven for them, he was severely punished.
Parce qu'il a volé le feu du ciel pour eux, il a été sévèrement puni.
Por robar el fuego del cielo para ellos, fue severamente castigado.
quam satus Iapeto, mixtam pluvialibus
undis,
finxit in effigiem moderantum
cuncta deorum,
pronaque cum spectent animalia
cetera terram,
85
os homini sublime dedit caelumque
videre
iussit et erectos ad sidera tollere
vultus:
sic, modo quae fuerat rudis et
sine imagine, tellus
induit ignotas hominum conversa
figuras.
Das goldene Zeitalter
The Golden Age
L’âge d’or
La edad de oro
Aurea
prima sata est aetas, quae vindice nullo,
90
sponte sua, sine lege fidem rectumque
colebat.
poena metusque aberant, nec verba
minantia fixo
aere legebantur, nec supplex
turba timebat
iudicis ora sui, sed erant sine
vindice tuti.
nondum caesa suis, peregrinum
ut viseret orbem,
95
montibus in liquidas pinus descenderat
undas,
nullaque mortales praeter sua
litora norant;
nondum praecipites cingebant
oppida fossae;
non tuba derecti, non aeris cornua
flexi,
non galeae, non ensis erat: sine
militis usu
100
mollia securae peragebant otia
gentes.
ipsa quoque inmunis rastroque
intacta nec ullis
saucia vomeribus per se dabat
omnia tellus,
contentique cibis nullo cogente
creatis
arbuteos fetus montanaque fraga
legebant
105
cornaque et in duris haerentia
mora rubetis
et quae deciderant patula Iovis
arbore glandes.
cf. T. Lucretius Carus, De rerum natura V, 737-740:
"It Ver et Venus et Veneris praenuntius ante
pennatus graditur,Zephyri vestigia propter
Flora quibus mater praespargens ante viai
cuncta coloribus egregiis et odoribus opplet."
ver erat aeternum, placidique
tepentibus auris
mulcebant zephyri natos sine
semine flores;
mox etiam fruges tellus inarata
ferebat,
110
nec renovatus ager gravidis canebat
aristis;
flumina iam lactis, iam flumina
nectaris ibant,
flavaque de viridi stillabant
ilice mella.
Das silberne Zeitalter
The Silver Age
L’âge d’argent
La edad de plata
Postquam
Saturno tenebrosa in Tartara misso
sub Iove mundus erat, subiit
argentea proles,
115
auro deterior, fulvo pretiosior
aere.
Iuppiter antiqui contraxit tempora
veris
perque hiemes aestusque et inaequalis
autumnos
et breve ver spatiis exegit quattuor
annum.
tum primum siccis aer fervoribus
ustus
120
canduit, et ventis glacies adstricta
pependit;
tum primum subiere domos; domus
antra fuerunt
et densi frutices et vinctae
cortice virgae.
semina tum primum longis Cerealia
sulcis
obruta sunt, pressique iugo gemuere
iuvenci.
Das bronzene Zeitalter
The Bronze Age
L’âge de bronze
La edad de bronce
125
Tertia
post illam successit aenea proles,
saevior ingeniis et ad horrida
promptior arma,
non scelerata tamen; de duro
est ultima ferro.
protinus inrupit venae peioris
in aevum
omne nefas: fugere pudor verumque
fidesque;
130
in quorum subiere locum fraudesque
dolusque
insidiaeque et vis et amor sceleratus
habendi.
vela dabant ventis nec adhuc
bene noverat illos
navita, quaeque prius steterant
in montibus altis,
fluctibus ignotis insultavere
carinae,
135
communemque prius ceu lumina
solis et auras
cautus humum longo signavit limite
mensor.
nec tantum segetes alimentaque
debita dives
poscebatur humus, sed itum est
in viscera terrae,
quasque recondiderat Stygiisque
admoverat umbris,
140
effodiuntur opes, inritamenta
malorum.
iamque nocens ferrum ferroque
nocentius aurum
prodierat, prodit bellum, quod
pugnat utroque,
sanguineaque manu crepitantia
concutit arma.
vivitur ex rapto: non hospes
ab hospite tutus,
145
non socer a genero, fratrum quoque
gratia rara est;
inminet exitio vir coniugis,
illa mariti,
lurida terribiles miscent aconita
novercae,
filius ante diem patrios inquirit
in annos:
victa iacet pietas, et virgo
caede madentis
150
ultima caelestum terras Astraea
reliquit.
Die Gigantomachie
The giants
Les géants
Los gigantes
Neve
foret terris securior arduus aether,
adfectasse ferunt regnum caeleste
gigantas
(Virgil Solis, Edition 1581) Ovid, Met. I, 153
altaque congestos struxisse ad
sidera montis.
tum pater omnipotens misso perfregit
Olympum
155
fulmine et excussit subiecto
Pelion Ossae.
obruta mole sua cum corpora dira
iacerent,
perfusam multo natorum sanguine
Terram
immaduisse ferunt calidumque
animasse cruorem
et, ne nulla suae stirpis monimenta
manerent,
160
in faciem vertisse hominum; sed
et illa propago
contemptrix superum saevaeque
avidissima caedis
et violenta fuit: scires e sanguine
natos.
Die Götterversammlung und Jupiters Zorn über die Menschen
Jupiter threatens to destroy humankind
Le conseil des dieux et la colère de Jupiter
El concilio de los dioses y la ira de Júpiter
Quae
pater ut summa vidit Saturnius arce,
ingemit et facto nondum vulgata
recenti
165
foeda Lycaoniae referens convivia
mensae
ingentes animo et dignas Iove
concipit iras
conciliumque vocat: tenuit mora
nulla vocatos.
Est
via sublimis, caelo manifesta sereno;
lactea nomen habet, candore notabilis
ipso.
170
hac iter est superis ad magni
tecta Tonantis
regalemque domum: dextra laevaque
deorum
atria nobilium valvis celebrantur
apertis.
plebs habitat diversa locis:
hac parte potentes
caelicolae clarique suos posuere
penates;
Foto: Hans-Jürgen Günther, 31.10.2016) Ovid, Met. I, 175-176
175
hic locus est, quem, si verbis
audacia detur,
haud timeam magni dixisse Palatia
caeli.
Ergo
ubi marmoreo superi sedere recessu,
celsior ipse loco sceptroque
innixus eburno
terrificam capitis concussit
terque quaterque
180
caesariem, cum qua terram, mare,
sidera movit.
talibus inde modis ora indignantia
solvit:
'non ego pro mundi regno magis
anxius illa
tempestate fui, qua centum quisque
parabat
inicere anguipedum captivo bracchia
caelo.
185
nam quamquam ferus hostis erat,
tamen illud ab uno
corpore et ex una pendebat origine
bellum;
nunc mihi qua totum Nereus circumsonat
orbem,
perdendum est mortale genus:
per flumina iuro
infera sub terras Stygio labentia
luco!
190
cuncta prius temptanda, sed inmedicabile
curae
ense recidendum, ne pars sincera
trahatur.
sunt mihi semidei, sunt, rustica
numina, nymphae
faunique satyrique et monticolae
silvani;
quos quoniam caeli nondum dignamur
honore,
195
quas dedimus, certe terras habitare
sinamus.
an satis, o superi, tutos fore
creditis illos,
cum mihi, qui fulmen, qui vos
habeoque regoque,
struxerit insidias notus feritate
Lycaon?'
Lycaons Verwandlung in einen Wolf
Lycaon is turned into a wolf
Lycaon se transforme en loup
Lycaón se transforma en un lobo
Confremuere
omnes studiisque ardentibus ausum
200
talia deposcunt: sic, cum manus
inpia saevit
sanguine Caesareo Romanum exstinguere
nomen,
attonitum tantae subito terrore
ruinae
humanum genus est totusque perhorruit
orbis;
nec tibi grata minus pietas,
Auguste, tuorum
205
quam fuit illa Iovi. qui postquam
voce manuque
murmura conpressit, tenuere silentia
cuncti.
substitit ut clamor pressus gravitate
regentis,
Iuppiter hoc iterum sermone silentia
rupit:
'ille quidem poenas (curam hanc
dimittite!) solvit;
210
quod tamen admissum, quae sit
vindicta, docebo.
contigerat nostras infamia temporis
aures;
quam cupiens falsam summo delabor
Olympo
et deus humana lustro sub imagine
terras.
longa mora est, quantum noxae
sit ubique repertum,
215
enumerare: minor fuit ipsa infamia
vero.
Maenala transieram latebris horrenda
ferarum
et cum Cyllene gelidi pineta
Lycaei:
Arcadis hinc sedes et inhospita
tecta tyranni
ingredior, traherent cum sera
crepuscula noctem.
220
signa dedi venisse deum, vulgusque
precari
coeperat: inridet primo pia vota
Lycaon,
mox ait "experiar deus hic discrimine
aperto
an sit mortalis: nec erit dubitabile
verum."
nocte gravem somno necopina perdere
morte
225
comparat: haec illi placet experientia
veri;
nec contentus eo, missi de gente
Molossa
obsidis unius iugulum mucrone
resolvit
atque ita semineces partim ferventibus
artus
mollit aquis, partim subiecto
torruit igni.
Virgil Solis, 1581) Ovid, Met. I, 230-232
230
quod simul inposuit mensis, ego
vindice flamma
in domino dignos everti tecta
penates;
territus ipse fugit nactusque
silentia ruris
exululat frustraque loqui conatur:
ab ipso
colligit os rabiem solitaeque
cupidine caedis
235
vertitur in pecudes et nunc quoque
sanguine gaudet.
in villos abeunt vestes, in crura
lacerti:
fit lupus et veteris servat vestigia
formae;
canities eadem est, eadem violentia
vultus,
idem oculi lucent, eadem feritatis
imago est.
240
occidit una domus, sed non domus
una perire
digna fuit: qua terra patet,
fera regnat Erinys.
in facinus iurasse putes! dent
ocius omnes,
quas meruere pati, (sic stat
sententia) poenas.'
Jupiter ruft Wind und Regen.
Jupiter invokes the winds and the rain.
Jupiter implore le vent et la pluie
Júpiter invoca viento y lluvia
Dicta
Iovis pars voce probant stimulosque frementi
245
adiciunt, alii partes adsensibus
inplent.
est tamen humani generis iactura
dolori
omnibus, et quae sit terrae mortalibus
orbae
forma futura rogant, quis sit
laturus in aras
tura, ferisne paret populandas
tradere terras.
250
talia quaerentes (sibi enim fore
cetera curae)
rex superum trepidare vetat subolemque
priori
dissimilem populo promittit origine
mira.
Iamque
erat in totas sparsurus fulmina terras;
sed timuit, ne forte sacer tot
ab ignibus aether
255
conciperet flammas longusque
ardesceret axis:
esse quoque in fatis reminiscitur,
adfore tempus,
quo mare, quo tellus correptaque
regia caeli
ardeat et mundi moles obsessa
laboret.
tela reponuntur manibus fabricata
cyclopum;
260
poena placet diversa, genus mortale
sub undis
perdere et ex omni nimbos demittere
caelo.
Protinus
Aeoliis Aquilonem claudit in antris
et quaecumque fugant inductas
flamina nubes
emittitque Notum. madidis Notus
evolat alis,
265
terribilem picea tectus caligine
vultum;
barba gravis nimbis, canis fluit
unda capillis;
fronte sedent nebulae, rorant
pennaeque sinusque.
utque manu lata pendentia nubila
pressit,
fit fragor: hinc densi funduntur
ab aethere nimbi;
270
nuntia Iunonis varios induta
colores
concipit Iris aquas alimentaque
nubibus adfert.
sternuntur segetes et deplorata
coloni
vota iacent, longique perit labor
inritus anni.
Die Sintflut
The Flood
Le déluge
El diluvio
Nec
caelo contenta suo est Iovis ira, sed illum
275
caeruleus frater iuvat auxiliaribus
undis.
convocat hic amnes: qui postquam
tecta tyranni
intravere sui, 'non est hortamine
longo
nunc' ait 'utendum; vires effundite
vestras:
sic opus est! aperite domos ac
mole remota
280
fluminibus vestris totas inmittite
habenas!'
iusserat; hi redeunt ac fontibus
ora relaxant
et defrenato volvuntur in aequora
cursu.
(Virgil Solis, Edition 1581) Ovid, Met. I, 286-287
Ipse
tridente suo terram percussit, at illa
intremuit motuque vias patefecit
aquarum.
285
exspatiata ruunt per apertos
flumina campos
(Virgil Solis, Edition 1581) Ovid, Met. I, 286-287
cumque satis arbusta simul pecudesque
virosque
tectaque cumque suis rapiunt
penetralia sacris.
si qua domus mansit potuitque
resistere tanto
indeiecta malo, culmen tamen
altior huius
290
unda tegit, pressaeque latent
sub gurgite turres.
iamque mare et tellus nullum
discrimen habebant:
omnia pontus erat, derant quoque
litora ponto.
Die überflutete Erde
The world is drowned
La terre inondée
La tierra sumergida
Occupat
hic collem, cumba sedet alter adunca
et ducit remos illic, ubi nuper
arabat:
295
ille supra segetes aut mersae
culmina villae
navigat, hic summa piscem deprendit
in ulmo.
figitur in viridi, si fors tulit,
ancora prato,
aut subiecta terunt curvae vineta
carinae;
et, modo qua graciles gramen
carpsere capellae,
300
nunc ibi deformes ponunt sua
corpora phocae.
mirantur sub aqua lucos urbesque
domosque
Nereides, silvasque tenent delphines
et altis
incursant ramis agitataque robora
pulsant.
nat lupus inter oves, fulvos
vehit unda leones,
305
unda vehit tigres; nec vires
fulminis apro,
crura nec ablato prosunt velocia
cervo,
quaesitisque diu terris, ubi
sistere possit,
in mare lassatis volucris vaga
decidit alis.
obruerat tumulos inmensa licentia
ponti,
310
pulsabantque novi montana cacumina
fluctus.
maxima pars unda rapitur; quibus
unda pepercit,
illos longa domant inopi ieiunia
victu.
Deukalion und Pyrrha
Deucalion and his wife Pyrrha
Deucalion et Pyrrha
Deucalión y Pirra
Separat
Aonios Oetaeis Phocis ab arvis,
terra ferax, dum terra fuit,
sed tempore in illo
315
pars maris et latus subitarum
campus aquarum.
mons ibi verticibus petit arduus
astra duobus,
nomine Parnasos, superantque
cacumina nubes.
Sie gehen bei Delphi am Berg Parnass an Land.
They' re going ashore at Delphi on Mount Parnassus.
Vous débarquez à Delphes sur le Mont Parnassus.
Desembarque en Delfos, en el monte Parnaso.
hic ubi Deucalion (nam cetera
texerat aequor)
cum consorte tori parva rate
vectus adhaesit,
320
Corycidas nymphas et numina montis
adorant
fatidicamque Themin, quae tunc
oracla tenebat:
non illo melior quisquam nec
amantior aequi
vir fuit aut illa metuentior
ulla deorum.
Iuppiter ut liquidis stagnare
paludibus orbem
325
et superesse virum de tot modo
milibus unum,
et superesse vidit de tot modo
milibus unam,
innocuos ambo, cultores numinis
ambo,
nubila disiecit nimbisque aquilone
remotis
et caelo terras ostendit et aethera
terris.
330
nec maris ira manet, positoque
tricuspide telo
mulcet aquas rector pelagi supraque
profundum
exstantem atque umeros innato
murice tectum
caeruleum Tritona vocat conchaeque
sonanti
inspirare iubet fluctusque et
flumina signo
335
iam revocare dato: cava bucina
sumitur illi,
tortilis in latum quae turbine
crescit ab imo,
bucina, quae medio concepit ubi
aera ponto,
litora voce replet sub utroque
iacentia Phoebo;
tum quoque, ut ora dei madida
rorantia barba
340
contigit et cecinit iussos inflata
receptus,
omnibus audita est telluris et
aequoris undis,
et quibus est undis audita, coercuit
omnes.
iam mare litus habet, plenos
capit alveus amnes,
flumina subsidunt collesque exire
videntur;
345
surgit humus, crescunt sola decrescentibus
undis,
postque diem longam nudata cacumina
silvae
ostendunt limumque tenent in
fronde relictum.
Sie bitten Themis um Hilfe
They ask Themis for help
Ils implorent l’aide de Thémis
Invocando la ayuda de Témis
Redditus
orbis erat; quem postquam vidit inanem
et desolatas agere alta silentia
terras,
350
Deucalion lacrimis ita Pyrrham
adfatur obortis:
'o soror, o coniunx, o femina
sola superstes,
quam commune mihi genus et patruelis
origo,
deinde torus iunxit, nunc ipsa
pericula iungunt,
terrarum, quascumque vident occasus
et ortus,
355
nos duo turba sumus; possedit
cetera pontus.
haec quoque adhuc vitae non est
fiducia nostrae
certa satis; terrent etiamnum
nubila mentem.
quis tibi, si sine me fatis erepta
fuisses,
nunc animus, miseranda, foret?
quo sola timorem
360
ferre modo posses? quo consolante
doleres!
namque ego (crede mihi), si te
quoque pontus haberet,
te sequerer, coniunx, et me quoque
pontus haberet.
o utinam possim populos reparare
paternis
artibus atque animas formatae
infundere terrae!
365
nunc genus in nobis restat mortale
duobus.
sic visum superis: hominumque
exempla manemus.'
dixerat, et flebant: placuit
caeleste precari
numen et auxilium per sacras
quaerere sortes.
nulla mora est: adeunt pariter
Cephesidas undas,
370
ut nondum liquidas, sic iam vada
nota secantes.
inde ubi libatos inroravere liquores
vestibus et capiti, flectunt
vestigia sanctae
ad delubra deae, quorum fastigia
turpi
pallebant musco stabantque sine
ignibus arae.
375
ut templi tetigere gradus, procumbit
uterque
pronus humi gelidoque pavens
dedit oscula saxo
atque ita 'si precibus' dixerunt
'numina iustis
victa remollescunt, si flectitur
ira deorum,
dic, Themi, qua generis damnum
reparabile nostri
380
arte sit, et mersis fer opem,
mitissima, rebus!'
Die Wiedererschaffung der Menschheit aus Steinen
The recreation of the human race
La récréation de l’humanité à l’aide de pierres
Re-creación de los humanos naciendo de piedras
mota dea est sortemque dedit: 'discedite templo,
et velate caput cinctasque resolvite vestes
ossaque post tergum magnae iactate
parentis!'
obstupuere diu: rumpitque silentia
voce
385
Pyrrha prior iussisque deae parere
recusat,
detque sibi veniam pavido rogat
ore pavetque
laedere iactatis maternas ossibus
umbras.
interea repetunt caecis obscura
latebris
verba datae sortis secum inter
seque volutant.
390
inde Promethides placidis Epimethida
dictis
mulcet et 'aut fallax' ait 'est
sollertia nobis,
aut (pia sunt nullumque nefas
oracula suadent!)
dass sie Steine hinter sich werfen sollen.
that they should throw stones behind them.
qu'ils devraient jeter des pierres derrière eux.
que deberían tirar piedras detrás de ellos.
magna parens terra est: lapides
in corpore terrae
ossa reor dici; iacere hos post
terga iubemur.'
395
Coniugis
augurio quamquam Titania mota est,
spes tamen in dubio est: adeo
caelestibus ambo
diffidunt monitis; sed quid temptare
nocebit?
descendunt: velantque caput tunicasque
recingunt
et iussos lapides sua post vestigia
mittunt.
400
saxa (quis hoc credat, nisi sit
pro teste vetustas?)
ponere duritiem coepere suumque
rigorem
mollirique mora mollitaque ducere
formam.
mox ubi creverunt naturaque mitior
illis
contigit, ut quaedam, sic non
manifesta videri
405
forma potest hominis, sed uti
de marmore coepta
non exacta satis rudibusque simillima
signis,
quae tamen ex illis aliquo pars
umida suco
et terrena fuit, versa est in
corporis usum;
quod solidum est flectique nequit,
mutatur in ossa,
410
quae modo vena fuit, sub eodem
nomine mansit,
inque brevi spatio superorum
numine saxa
missa viri manibus faciem traxere
virorum
et de femineo reparata est femina
iactu.
inde genus durum
sumus experiensque laborum
415
et documenta damus qua simus
origine nati.
Die Erschaffung anderer Arten
Other species are generated
La création d’autres espèces
La creación de otras especies
Cetera
diversis tellus animalia formis
sponte sua peperit, postquam
vetus umor ab igne
percaluit solis, caenumque udaeque
paludes
intumuere aestu,
fecundaque semina rerum
420
vivaci nutrita solo ceu matris
in alvo
creverunt faciemque aliquam cepere
morando.
sic ubi deseruit madidos septemfluus
agros
Nilus et antiquo sua flumina
reddidit alveo
aetherioque recens exarsit sidere
limus,
425
plurima cultores versis animalia
glaebis
inveniunt et in his quaedam modo
coepta per ipsum
nascendi spatium, quaedam inperfecta
suisque
trunca vident numeris, et eodem
in corpore saepe
altera pars vivit, rudis est
pars altera tellus.
430
quippe ubi temperiem sumpsere
umorque calorque,
concipiunt, et ab his oriuntur
cuncta duobus,
cumque sit ignis aquae pugnax,
vapor umidus omnes
res creat, et discors concordia
fetibus apta est.
ergo ubi diluvio tellus lutulenta
recenti
435
solibus aetheriis altoque recanduit
aestu,
edidit innumeras species; partimque
figuras
rettulit antiquas, partim nova
monstra creavit.
Phoebus Apollo tötet den Pythondrachen
Phoebus Apollo kills the Python-dragon
Phoebos Apollon tue le Python
Febe Apolo mata al pitón
Illa
quidem nollet, sed te quoque, maxime Python,
tum genuit, populisque novis,
incognita serpens,
440
terror eras: tantum spatii de
monte tenebas.
hunc deus arcitenens, numquam
letalibus armis
ante nisi in dammis capreisque
fugacibus usus,
mille gravem telis exhausta paene
pharetra
perdidit effuso per vulnera nigra
veneno.
445
neve operis famam posset delere
vetustas,
instituit sacros celebri certamine
ludos,
Pythia de domitae serpentis nomine
dictos.
Lorbeer gab es nocht nicht.
lobeer was not yet available.
Laurel n'existait pas encore.
Laurel todavía no existía.
hic iuvenum quicumque manu pedibusve
rotave
vicerat, aesculeae capiebat frondis
honorem.
450
nondum laurus erat, longoque
decentia crine
tempora cingebat de qualibet
arbore Phoebus.
Amor schießt einen Goldpfeil auf Apollo
Amor hits Phoebus with a golden arrow
Cupidon blesse Apollon avec une flèche dorée
Amor hiere a Apolo con una flecha de oro
Primus
amor Phoebi Daphne Peneia, quem non
fors ignara dedit, sed saeva
Cupidinis ira,
Delius hunc nuper, victa serpente
superbus,
455
viderat adducto flectentem cornua
nervo
'quid' que 'tibi, lascive puer,
cum fortibus armis?'
dixerat: 'ista decent umeros
gestamina nostros,
qui dare certa ferae, dare vulnera
possumus hosti,
qui modo pestifero tot iugera
ventre prementem
460
stravimus innumeris tumidum Pythona
sagittis.
tu face nescio quos esto contentus
amores
inritare tua, nec laudes adsere
nostras!'
filius huic Veneris 'figat tuus
omnia, Phoebe,
te meus arcus' ait; 'quantoque
animalia cedunt
465
cuncta deo, tanto minor est tua
gloria nostra.'
dixit et eliso percussis aere
pennis
inpiger umbrosa Parnasi constitit
arce
eque sagittifera prompsit duo
tela pharetra
Einen Bleipfeil schießt der Liebesgott auf die Nymphe Daphne. Sie lehnt nun die Liebe ab.
The god of love shoots a lead arrow at the nymph Daphne. She now rejects love.
Le dieu de l'amour tire une flèche de plomb sur la nymphe Daphné. Elle rejette maintenant l'amour.
El dios del amor dispara una flecha de plomo a la ninfa Daphne. Ahora rechaza el amor.
diversorum operum: fugat hoc,
facit illud amorem;
470
quod facit, auratum est et cuspide
fulget acuta,
quod fugat, obtusum est et habet
sub harundine plumbum.
hoc deus in nympha Peneide fixit,
at illo
laesit Apollineas traiecta per
ossa medullas;
Apollo verliebt sich in Daphne
Phoebus falls in love to Daphne
Cupidon entre Apollon et Daphné
Apolo se enamora de Dafne
Apollo, von Amors Goldpfeil getroffen, versteht das nicht.
Apollo, hit by Amor's gold arrow, doesn't understand.
Apollo, touché par la flèche d'or d'Amor, ne comprend pas.
Apolo, golpeado por la flecha dorada de Amor, no entiende.
protinus alter amat, fugit altera
nomen amantis
475
silvarum latebris captivarumque
ferarum
exuviis gaudens innuptaeque aemula
Phoebes:
vitta coercebat positos sine
lege capillos.
multi illam petiere, illa aversata
petentes
inpatiens expersque viri nemora
avia lustrat
Doch sie hält nichts vom Liebegott (Amor) und dem Gott der Heirat (Hymeneus).
However, she does not believe in the god of love (Amor) and the god of marriage (Hymeneus).
Cependant, elle ne croit pas au dieu de l'amour (Amor) et au dieu du mariage (Hymeneus).
Sin embargo, ella no cree en el dios del amor (Amor) y en el dios del matrimonio (Himeneo).
480
nec, quid Hymen, quid Amor, quid
sint conubia curat.
saepe pater dixit: 'generum mihi,
filia, debes,'
saepe pater dixit: 'debes mihi,
nata, nepotes';
illa velut crimen taedas exosa
iugales
pulchra verecundo suffuderat
ora rubore
ihr ein Leben als Jungfrau zuzugestehen - wie Diana.
to grant her a life as a virgin - like Diana.
de lui accorder une vie de vierge - comme Diana.
para que le conceda una vida virgen, como Diana.
485
inque patris blandis haerens
cervice lacertis
'da mihi perpetua, genitor carissime,'
dixit
'virginitate frui! dedit hoc
pater ante Dianae.'
ille quidem obsequitur, sed te
decor iste quod optas
esse vetat, votoque tuo tua forma
repugnat:
490
Phoebus amat visaeque cupit conubia
Daphnes,
quodque cupit, sperat, suaque
illum oracula fallunt,
utque leves stipulae demptis
adolentur aristis,
ut facibus saepes ardent, quas
forte viator
vel nimis admovit vel iam sub
luce reliquit,
495
sic deus in flammas abiit, sic
pectore toto
uritur et sterilem sperando nutrit
amorem.
spectat inornatos collo pendere
capillos
et 'quid, si comantur?' ait.
videt igne micantes
sideribus similes oculos, videt
oscula, quae non
500
est vidisse satis; laudat digitosque
manusque
bracchiaque et nudos media plus
parte lacertos;
si qua latent, meliora putat.
fugit ocior aura
illa levi neque ad haec revocantis
verba resistit:
Apollo bittet Daphne einzuwilligen
Phoebus begs Daphne to yield to him
L’appel à l’accord d’Apollon et Daphné
Apolo molestando a Dafne
'nympha, precor, Penei, mane!
non insequor hostis;
505
nympha, mane! sic agna lupum,
sic cerva leonem,
sic aquilam penna fugiunt trepidante
columbae,
hostes quaeque suos: amor est
mihi causa sequendi!
me miserum! ne prona cadas indignave
laedi
crura notent sentes et sim tibi
causa doloris!
510
aspera, qua properas, loca sunt:
moderatius, oro,
curre fugamque inhibe, moderatius
insequar ipse.
cui placeas, inquire tamen: non
incola montis,
non ego sum pastor, non hic armenta
gregesque
horridus observo. nescis, temeraria,
nescis,
515
quem fugias, ideoque fugis: mihi
Delphica tellus
et Claros et Tenedos Patareaque
regia servit;
Iuppiter est genitor; per me,
quod eritque fuitque
estque, patet; per me concordant
carmina nervis.
certa quidem nostra est, nostra
tamen una sagitta
520
certior, in vacuo quae vulnera
pectore fecit!
inventum medicina meum est, opiferque
per orbem
dicor, et herbarum subiecta potentia
nobis.
ei mihi, quod nullis amor est
sanabilis herbis
nec prosunt domino, quae prosunt
omnibus, artes!'
Verwandlung der Daphne in einen Lorbeerbaum
Daphne becomes the laurel bough
Daphné transformée en laurier
Dafne se transforma en un laurel
525
Plura
locuturum timido Peneia cursu
fugit cumque ipso verba inperfecta
reliquit,
tum quoque visa decens; nudabant
corpora venti,
obviaque adversas vibrabant flamina
vestes,
et levis inpulsos retro dabat
aura capillos,
530
auctaque forma fuga est. sed
enim non sustinet ultra
perdere blanditias iuvenis deus,
utque monebat
ipse Amor, admisso sequitur vestigia
passu.
ut canis in vacuo leporem cum
Gallicus arvo
vidit, et hic praedam pedibus
petit, ille salutem;
535
alter inhaesuro similis iam iamque
tenere
sperat et extento stringit vestigia
rostro,
alter in ambiguo est, an sit
conprensus, et ipsis
morsibus eripitur tangentiaque
ora relinquit:
sic deus et virgo est hic spe
celer, illa timore.
540
qui tamen insequitur pennis adiutus
Amoris,
ocior est requiemque negat tergoque
fugacis
inminet et crinem sparsum cervicibus
adflat.
viribus absumptis expalluit illa
citaeque
victa labore fugae spectans Peneidas
undas
solle ihre schöne Gestalt so verwandeln, dass Apollo sie nicht mehr verfolgen kann.
should transform her beautiful figure so that Apollo can no longer pursue her.
devrait transformer sa belle forme pour qu'Apollon ne puisse plus la poursuivre.
debe transformar su bella figura para que Apolo ya no pueda perseguirla.
545
'fer, pater,' inquit 'opem! si
flumina numen habetis,
qua nimium placui, mutando perde
figuram!'
[quae facit ut laedar mutando
perde figuram.]
vix prece finita torpor gravis
occupat artus,
mollia cinguntur tenui praecordia
libro,
550
in frondem crines, in ramos bracchia
crescunt,
pes modo tam velox pigris radicibus
haeret,
ora cacumen habet: remanet nitor
unus in illa.
Apollo ehrt Daphne
Phoebus honours Daphne
Daphné honorée par Apollon
Apolo honra a Dafne
Hanc
quoque Phoebus amat positaque in stipite dextra
sentit adhuc trepidare novo sub
cortice pectus
555
conplexusque suis ramos ut membra
lacertis
oscula dat ligno; refugit tamen
oscula lignum.
cui deus 'at, quoniam coniunx
mea non potes esse,
arbor eris certe' dixit 'mea!
semper habebunt
te coma, te citharae, te nostrae,
laure, pharetrae;
für siegreiche römische Feldherren und Kaiser.
560
tu ducibus Latiis aderis, cum
laeta Triumphum
vox canet et visent longas Capitolia
pompas;
postibus Augustis eadem fidissima
custos
ante fores stabis mediamque tuebere
quercum,
utque meum intonsis caput est
iuvenale capillis,
565
tu quoque perpetuos semper gere
frondis honores!'
finierat Paean: factis modo laurea
ramis
adnuit utque caput visa est agitasse
cacumen.
Inachus trauert um Io
Inachus mourns for Io
Inachos en deuil pour Io
Inaco esta de luto por Io
Est
nemus Haemoniae, praerupta quod undique claudit
silva: vocant Tempe; per quae
Peneos ab imo
570
effusus Pindo spumosis volvitur
undis
deiectuque gravi tenues agitantia
fumos
nubila conducit summisque adspergine
silvis
inpluit et sonitu plus quam vicina
fatigat:
haec domus, haec sedes, haec
sunt penetralia magni
575
amnis, in his residens facto
de cautibus antro,
undis iura dabat nymphisque colentibus
undas.
conveniunt illuc popularia flumina
primum,
nescia, gratentur consolenturne
parentem,
populifer Sperchios et inrequietus
Enipeus
580
Apidanosque senex lenisque Amphrysos
et Aeas,
moxque amnes alii, qui, qua tulit
inpetus illos,
in mare deducunt fessas erroribus
undas.
Inachus unus abest imoque reconditus
antro
fletibus auget aquas natamque
miserrimus Io
585
luget ut amissam: nescit, vitane
fruatur
an sit apud manes; sed quam non
invenit usquam,
esse putat nusquam atque animo
peiora veretur.
Jupiter raubt und vergewaltigt Io
Jupiter's rape of Io
Jupiter enlève et viole Io
Júpiter rapta y viola a Io
Viderat
a patrio redeuntem Iuppiter illam
Io solle in der Mittagshitze den Schatten aufsuchen.
Io should seek out the shadow in the midday heat.
Io devrait chercher l'ombre dans la chaleur de midi.
Io debería buscar la sombra en el calor del mediodía.
flumine et 'o virgo Iove digna
tuoque beatum
590
nescio quem factura toro, pete'
dixerat 'umbras
altorum nemorum' (et nemorum
monstraverat umbras)
'dum calet, et medio sol est
altissimus orbe!
quodsi sola times latebras intrare
ferarum,
praeside tuta deo nemorum secreta
subibis,
595
nec de plebe deo, sed qui caelestia
magna
sceptra manu teneo, sed qui vaga
fulmina mitto.
ne fuge me!' fugiebat enim. iam
pascua Lernae
consitaque arboribus Lyrcea reliquerat
arva,
cum deus inducta latas caligine
terras
600
occuluit tenuitque fugam rapuitque
pudorem.
Jupiter verwandelt Io in eine junge Kuh
Jupiter transforms Io to a heifer
Jupiter transforme Io en génisse
Júpiter transforma a Io en una vaca
Will er sie wieder einmal betrügen?
Will he cheat on her again?
Il la trompera encore ?
Interea
medios Iuno despexit in Argos.
et noctis faciem nebulas fecisse
volucres
sub nitido mirata die, non fluminis
illas
esse, nec umenti sensit tellure
remitti;
605
atque suus coniunx ubi sit circumspicit,
ut quae
deprensi totiens iam nosset furta
mariti.
quem postquam caelo non repperit,
'aut ego fallor
aut ego laedor' ait delapsaque
ab aethere summo
constitit in terris nebulasque
recedere iussit.
610
coniugis adventum praesenserat
inque nitentem
Inachidos vultus mutaverat ille
iuvencam;
bos quoque formosa est. speciem
Saturnia vaccae,
quamquam invita, probat nec non,
et cuius et unde
Jupiter lügt, sie sei aus der Erde gewachsen.
Jupiter lies that she grew out of the earth.
Jupiter ment qu'elle a grandi sur terre.
Júpiter miente que ella creció de la tierra
quove sit armento, veri quasi
nescia quaerit.
615
Iuppiter e terra
genitam mentitur, ut auctor
.
desinat inquiri: petit hanc Saturnia
munus.
"Ich mache mich weniger verdächtig, wenn ich die Kuh - die Geliebte - verschenke."
"I make myself less suspicious if I give away the cow - the beloved."
"Je me rends moins méfiant si je donne la vache - la bien-aimée."
"Me hago menos sospechoso si entrego a la vaca, la amada."
quid faciat? crudele suos addicere
amores,
non dare suspectum est: Pudor
est, qui suadeat illinc,
hinc dissuadet Amor. victus Pudor
esset Amore,
620
sed leve si munus sociae generisque
torique
vacca negaretur, poterat non
vacca videri!
Juno beansprucht Io und Argus bewacht sie.
Juno claims Io and Argus guards her
Jupiter réclame Io et Argus la surveille
Iuno reclama a Io, Argos la vigila
Foto: Hans-Jürgen Günther, 14.11.2017 . 1625) Ovid, Met. I, 622
Paelice
donata non protinus exuit omnem
diva metum timuitque Iovem et
fuit anxia furti,
donec Arestoridae servandam tradidit
Argo.
625
centum luminibus cinctum caput
Argus habebat
inde suis vicibus capiebant bina
quietem,
cetera servabant atque in statione
manebant.
constiterat quocumque modo, spectabat
ad Io,
ante oculos Io, quamvis aversus,
habebat.
630
luce sinit pasci; cum sol tellure
sub alta est,
claudit et indigno circumdat
vincula collo.
frondibus arboreis et amara pascitur
herba.
proque toro terrae non semper
gramen habenti
incubat infelix limosaque flumina
potat.
635
illa etiam supplex Argo cum bracchia
vellet
tendere, non habuit, quae bracchia
tenderet Argo,
weil sie nur noch "Muh-Laute" von sich geben kann.
because she can only make "moo sounds" of herself.
parce qu'elle ne peut faire que des "meuglements" d'elle-même.
porque sólo puede hacer "sonidos mugidos" de sí misma.
conatoque queri mugitus edidit
ore
pertimuitque sonos propriaque
exterrita voce est.
venit et ad ripas, ubi ludere
saepe solebat,
640
Inachidas: rictus novaque ut
conspexit in unda
cornua, pertimuit seque exsternata
refugit.
naides ignorant, ignorat et Inachus
ipse,
quae sit; at illa patrem sequitur
sequiturque sorores
et patitur tangi seque admirantibus
offert.
645
decerptas senior porrexerat Inachus
herbas:
illa manus lambit patriisque
dat oscula palmis
nec retinet lacrimas et, si modo
verba sequantur,
oret opem nomenque suum casusque
loquatur;
littera pro verbis, quam pes
in pulvere duxit,
650
corporis indicium mutati triste
peregit.
'me miserum!' exclamat pater
Inachus inque gementis
cornibus et nivea pendens cervice
iuvencae
'me miserum!' ingeminat; 'tune
es quaesita per omnes
nata mihi terras? tu non inventa
reperta
655
luctus eras levior! retices nec
mutua nostris
dicta refers, alto tantum suspiria
ducis
weil seine Tochter Io in eine Kuh verwandelt wurde.
because his beautiful daughter Io was turned into a cow.
.
parce que sa belle fille Io a été transformée en vache.
porque su hermosa hija Io se convirtió en una vaca.
pectore, quodque unum potes,
ad mea verba remugis!
at tibi ego ignarus thalamos
taedasque parabam,
spesque fuit generi mihi prima,
secunda nepotum.
660
de grege nunc tibi vir, nunc
de grege natus habendus.
Nec finire licet tantos mihi
morte dolores;
sed nocet esse deum, praeclusaque
ianua leti
aeternum nostros
luctus extendit in aevum.
' talia maerenti stellatus submovet
Argus
665
ereptamque patri diversa in pascua
natam
abstrahit. ipse procul montis
sublime cacumen
occupat, unde sedens partes speculatur
in omnes.
Jupiter schickt Merkur, um Argus töten zu lassen
Jupiter sends Mercury to kill Argus
Jupiter envoie Mercure tuer Argus
Júpiter envia a Mercurio a matar a Argos
Nec
superum rector mala tanta Phoronidos ultra
ferre potest natumque vocat,
quem lucida partu
670
Pleias enixa est letoque det
imperat Argum.
parva mora est alas pedibus virgamque
potenti
somniferam sumpsisse manu tegumenque
capillis.
haec ubi disposuit, patria Iove
natus ab arce
desilit in terras; illic tegumenque
removit
675
et posuit pennas, tantummodo
virga retenta est:
hac agit, ut pastor, per devia
rura capellas
dum venit abductas, et structis
cantat avenis.
voce nova captus custos Iunonius
'at tu,
quisquis es, hoc poteras mecum
considere saxo'
680
Argus ait; 'neque enim pecori
fecundior ullo
herba loco est, aptamque vides
pastoribus umbram.'
Sedit
Atlantiades et euntem multa loquendo
detinuit sermone diem iunctisque
canendo
vincere harundinibus servantia
lumina temptat.
685
ille tamen pugnat molles evincere
somnos
et, quamvis sopor est oculorum
parte receptus,
parte tamen vigilat. quaerit
quoque (namque reperta
fistula nuper erat), qua sit
ratione reperta.
Merkur erzählt die Geschichte von Syrinx und Pan
Mercury tells the story of Syrinx and Pan
Mercure raconte l’histoire de Syrinx et Pan
Mercurio cuenta la historia de Sirinx y Pan
Tum
deus 'Arcadiae gelidis sub montibus' inquit
690
'inter hamadryadas celeberrima
Nonacrinas
naias una fuit: nymphae Syringa
vocabant.
non semel et satyros eluserat
illa sequentes
et quoscumque deos umbrosaque
silva feraxque
rus habet. Ortygiam studiis ipsaque
colebat
695
virginitate deam; ritu quoque
cincta Dianae
falleret et posset credi Latonia,
si non
corneus huic arcus, si non foret
aureus illi;
sic quoque fallebat. Redeuntem
colle Lycaeo
Pan videt hanc pinuque caput
praecinctus acuta
700
talia verba refert - restabat
verba referre
et precibus spretis fugisse per
avia nympham,
Foto Hans-Jürgen Günther, 3. Mai 2018, Ovid, Met. I, 700-702
donec harenosi placidum Ladonis
ad amnem
venerit; hic illam cursum inpedientibus
undis
ut se mutarent liquidas orasse
sorores,
705
Panaque cum prensam sibi iam
Syringa putaret,
corpore pro nymphae calamos tenuisse
palustres,
dumque ibi suspirat, motos in
harundine ventos
effecisse sonum tenuem similemque
querenti.
arte nova vocisque deum dulcedine
captum
710
'hoc mihi colloquium tecum' dixisse
'manebit,'
atque ita disparibus calamis
conpagine cerae
inter se iunctis nomen tenuisse
puellae.
talia dicturus vidit Cyllenius
omnes
subcubuisse oculos adopertaque
lumina somno;
(Virgil Solis, Edition 1581)
Ovid, Met. I, 715
715
supprimit extemplo vocem firmatque
soporem
languida permulcens medicata
lumina virga.
nec mora, falcato nutantem vulnerat
ense,
qua collo est confine caput,
saxoque cruentum
deicit et maculat praeruptam
sanguine rupem.
(Virgil Solis, Edition 1581)
Ovid, Met. I, 720-721
720
Arge, iaces, quodque in tot lumina
lumen habebas,
exstinctum est, centumque oculos
nox occupat una.
Io erhält ihre menschliche Gestalt zurück
Io is returned to human form
Io se reconvertit en être humain
Io recupera su cuerpo humano
Excipit
hos volucrisque suae Saturnia pennis
collocat et gemmis caudam stellantibus
inplet.
protinus exarsit nec tempora
distulit irae
725
horriferamque oculis animoque
obiecit Erinyn
paelicis Argolicae stimulosque
in pectore caecos
condidit et profugam per totum
exercuit orbem.
ultimus inmenso restabas, Nile,
labori;
quem simulac tetigit, positisque
in margine ripae
730
procubuit genibus resupinoque
ardua collo,
quos potuit solos, tollens ad
sidera vultus
et gemitu et lacrimis et luctisono
mugitu
cum Iove visa queri finemque
orare malorum.
coniugis ille suae conplexus
colla lacertis,
735
finiat ut poenas tandem, rogat
'in' que 'futurum
Anmerkung des Autors: Wenigstens nicht mehr im 1. Buch der Metamorposen. 14 Bücher folgen noch...
Author's note: At least not in the 1st Book of Metamorphoses. 14 books will follow...
Note de l'auteur : Du moins pas dans le 1er Livre des Métamorphoses. 14 livres suivront....
Nota del autor: Al menos no en el 1er Libro de Metamorfosis. Le seguirán 14 libros....
pone metus' inquit: 'numquam
tibi causa doloris
haec erit,' et Stygias iubet
hoc audire paludes.
Ut
lenita dea est, vultus capit illa priores
fitque, quod ante fuit: fugiunt
e corpore saetae,
740
cornua decrescunt, fit luminis
artior orbis,
contrahitur rictus, redeunt umerique
manusque,
ungulaque in quinos dilapsa absumitur
ungues:
XVIII. Dynastie, 1330-1305 a. Chr.) Ovid, Met. I, 743
de bove nil superest formae nisi
candor in illa.
officioque pedum nymphe contenta
duorum
745
erigitur metuitque loqui, ne
more iuvencae
mugiat, et timide verba intermissa
retemptat.
Die Abstammung des Phaethon, Streit mit Epaphos
Phaethon's parentage, struggle with Epaphos
La plainte de Phaéton et la dispute avec Epaphos
La descendencia de Faeton. Pelea con Epafos
Nunc
dea linigera colitur celeberrima turba.
huic Epaphus magni genitus de
semine tandem
creditur esse Iovis perque urbes
iuncta parenti
750
templa tenet. fuit huic animis
aequalis et annis
der Sohn des Phoebus, in Streit
the son of Phoebus,
le fils de Phoebus.
el hijo de Phoebus.
Sole satus Phaethon, quem quondam
magna loquentem
nec sibi cedentem Phoeboque parente
superbum
non tulit Inachides 'matri' que
ait 'omnia demens
Die von Phaethon sei ungewiss.
credis et es tumidus genitoris
imagine falsi.'
755
erubuit Phaethon iramque pudore
repressit
et tulit ad Clymenen Epaphi convicia
matrem
'quo' que 'magis doleas, genetrix'
ait, 'ille ego liber,
ille ferox tacui! pudet haec
opprobria nobis
et dici potuisse et non potuisse
refelli.
760
at tu, si modo sum caelesti stirpe
creatus,
ede notam tanti generis meque
adsere caelo!'
dixit et inplicuit materno bracchia
collo
perque suum Meropisque caput
taedasque sororum
traderet oravit veri sibi signa
parentis.
Phaeton macht sich zum Sonnenpalast auf
Phaethon sets out for the Palace of the Sun
La marche de Phaéton vers le temple du soleil
Faeton parte hacia el palacio del sol
765
ambiguum Clymene precibus Phaethontis
an ira
mota magis dicti sibi criminis
utraque caelo
bracchia porrexit spectansque
ad lumina solis
'per iubar hoc' inquit 'radiis
insigne coruscis,
obwohl seine Mutter Clymene ihm versichert, dass er Sohn des Sonnengottes sei.
although his mother Clymene assures him that he is son of the sun god.
bien que sa mère Clymène lui assure qu'il est fils du dieu soleil.
Aunque su madre Clymene le asegura que es hijo del dios sol.
nate, tibi iuro, quod nos auditque
videtque,
770
hoc te, quem spectas, hoc te,
qui temperat orbem,
Sole satum; si ficta loquor,
neget ipse videndum
se mihi, sitque oculis lux ista
novissima nostris!
nec longus labor est patrios
tibi nosse penates.
unde oritur, domus
est terrae contermina nostrae:
775
si modo fert animus, gradere
et scitabere ab ipso!'
emicat extemplo laetus post talia
matris
dicta suae Phaethon et concipit
aethera mente
Aethiopasque suos positosque
sub ignibus Indos
Von ihm will er einen Beweis seiner Vaterschaft fordern.
From him he wants to demand a proof of his fatherhood.
De él quiere exigir una prueba de su paternidad.
Quiere exigirle una prueba de su paternidad.
sidereis transit patriosque adit
inpiger ortus.
* Sulmo 20.3.43 v. Chr., + Tomi um 17 n. Chr.
Ovidedition: Car. Tauchnitius, Leipzig 1820
(by A.S.Kline)
© Hans-Jürgen Günther - 2023