Seneca Lucilio suo salutem
Adnotationes:
Vom Umgang mit Sklaven I. (Epistula XLVII:, 1-4)
(1) Libenter ex iis qui a te veniunt cognovi familiariter te cum servis tuis vivere: hoc prudentiam tuam, hoc eruditionem decet.
'Servi sunt.' Immo homines. 'Servi sunt.' Immo contubernales. 'Servi sunt.' immo humiles amici. 'Servi sunt.' Immo conservi,
si cogitaveris tantundem in utrosque licere fortunae.
(2) Itaque rideo istos qui turpe existimant cum servo suo cenare: quare, nisi quia superbissima consuetudo cenanti domino stantium
servorum turbam circumdedit? Est ille plus quam capit, et ingenti aviditate onerat distentum ventrem ac desuetum iam ventris officio,
ut maiore opera omnia egerat quam ingessit.
(3) At infelicibus servis movere labra ne in hoc quidem, ut loquantur, licet; virga murmur omne conpescitur,
et ne fortuita quidem
verberibus excepta sunt, tussis, sternumenta, singultus; magno malo ulla voce interpellatum silentium luitur;
nocte tota ieiuni mutique
perstant.
(4) Sic fit ut isti de domino loquantur, quibus coram domino loqui non licet. At illi quibus non tantum coram dominis sed cum ipsis
erat sermo, quorum os non consuebatur, parati erant pro domino porrigere cervicem, periculum inminens in caput suum avertere;
in conviviis loquebantur, sed in tormentis tacebant.